Podium Prof. dr. Jaap Bonjer, chirurg en afdelingshoofd heelkunde VUmc

Bonjer benoemt welke ontwikkelingen volgens hem bepalen hoe er in ziekenhuizen gewerkt wordt de komende jaren: “Door de vooruitgang in technologie vinden steeds meer procedures beeldgestuurd plaats. Hierdoor kunnen we gerichter opereren, wat minder ingrijpend is voor de patiënt. Operaties worden bijvoorbeeld vaker minimaal-invasief uitgevoerd.” Bij deze techniek wordt via een kleine opening in het lichaam een minicamera ingebracht.

Grotere en geavanceerdere operatiekamers

Een andere ontwikkeling is de opkomst van de hybride operatiekamer. “Die noemen we zo, omdat hier geopereerd wordt met een CT- of MRI-scanner. Dit soort interventieruimtes, die voor diagnostiek en therapie tegelijk kunnen worden gebruikt, moeten steeds frequenter worden gebouwd.” Daarnaast is robotchirurgie enorm in ontwikkeling. “De robotarmen worden op dit moment nog bediend door een chirurg in een console. Als de techniek beter wordt, dan is het in de toekomst misschien zelfs mogelijk dat een robot op basis van beeldherkenning zelf procedures gaat uitvoeren. Maar operatierobots zijn nu nog enorme apparaten, de gemiddelde operatiekamer is hiervoor niet geschikt. Er moeten nieuwe, grotere operatiekamers komen.”

Zoeken naar uitbreidingsmogelijkheden

Nieuwe operatiekamers, of dat nou hybride of robotchirurgie operatiekamers zijn, moeten in een ziekenhuis aan het huidige OK-complex vast gebouwd worden om aan te sluiten op de bestaande logistiek. Het zoeken naar uitbreidingsmogelijkheden om dit te realiseren, is een ingewikkelde puzzel. “Binnen de bestaande bouw zijn dit soort innovaties wel in te passen. Vorig jaar hebben we bij VUmc twee nieuwe hybride operatiekamers geopend, uitgerust met de nieuwste medische interventietechnologie.” Het gebrek aan ruimte in het huidige OK-complex is hier bijvoorbeeld creatief opgelost door op het dak een extra verdieping voor technische ruimten aan te brengen.

Steeds sneller ouderwets

Medische technologieën ontwikkelen zich in rap tempo en de innovatiecyclus van medische apparatuur wordt steeds korter. Bonjer: “Nieuwe operatiekamers moeten zo gebouwd worden, dat MRI-, CT- of PET-scanners gemakkelijk kunnen worden vervangen. Deze apparaten zijn zo volumineus dat ze niet zomaar door een deur gaan. Ze raken ook steeds sneller ouderwets.” Er moeten daarom goede oplossingen gevonden worden om dergelijke grote apparaten snel en zonder zware bouwkundige ingrepen te kunnen vervangen. Dit kan onder andere door het toepassen van demontabele wanden of een demontabel dakluik, waarbij rekening wordt gehouden met de bereikbaarheid van de operatiekamer van buitenaf. “Als je nieuwe apparatuur erin kunt hijsen, is dat natuurlijk een enorm voordeel.”

Enorme financiële uitdaging

De grootste horde die volgens Bonjer genomen moet worden om technologische innovaties daadwerkelijk te kunnen implementeren in Nederlandse ziekenhuizen, is de investering. “Medische apparatuur is buitengewoon duur, ook in het onderhoud. Dat is een ingewikkeld vraagstuk, want in het onderhandelaarsakkoord medisch-specialistische zorg 2019-2022 is vastgelegd dat de groei van het ziekenhuisbudget de komende jaren beperkt wordt. De financiële uitdaging is dus enorm. We moeten besparingen zien te vinden om de kostbare medische apparatuur toch te kunnen aanschaffen. Het vraagt van ziekenhuizen om beter samen te werken en gezamenlijk in te kopen. Maar het vraagt ook zeker om een nauwere betrokkenheid van de industrie om de duurzaamheid van de zorg te bewaken.”